Klapschaatsen

Geschiedenis naar de klapschaats toe

De geschiedenis van de klapschaats is een lange. In het algemeen proberen mensen altijd al iets te bedenken om snel een rivier of ijsvlakte over te steken. Zo ook in de prehistorie. Om de ijsvlakten sneller over te steken maakten mensen de eerste echte "botjes" echte gemaakt uit dier beenderen. Deze werden om de voeten gebonden met gelooide leren huid en op deze wijze kon men makkelijker naar de overkant gaan of op lange ijsvlakten schaatsen. Een echte schaatsslag maken was met zulke ‘schaatsen’nog niet mogelijk, dus gebruikten mensen stokken met punten eraan.

Pas rond 1150 a 1200 werd er een revolutionaire uitvinding gedaan op het gebied van schaatsen. De eerste houten schaatsen met in het midden een stuk geslepen ijzer werden uitvonden. De eerst bekende schaatswedstrijd was rond 1180 toen schreef de Engelsman Thomas Becket dat twee mensen op schaatsen in volle vaart op elkaar aanrenden, als wedstrijd. De eerste bekende ‘hardrijders’ zijn Adam Hurdrider en Cornelis IJnzes van Cubaard. Die laatste won rond 1800 bij een kortebaanwedstrijd in Sneek een zilverentabaksdoos. 

‘Hardrijderijen’, zoals schaatswedstrijden vroeger werden genoemd, werden steeds populairder. Rond 1850 werden overal in Nederland ijsverenigingen opgericht, die zorgdenvoor een ijsbaan waarop in de winter wedstrijden konden worden gehouden. In 1882 werddoor tien van die ijsverenigingen een landelijke bond opgericht. Die bestaat nu nog steeds:de KNSB.

Het idee van een stuk hout met daarin een geslepen stuk ijzer bevestigt, zag het daglicht. Schaatsen werd met deze uitvinding naast een manier om je te vervoeren nu ook een instrument om plezier aan te beleven. Een hele nieuwe volkscultuur ontstond hiermee. Iedereen schaatste. Ongeacht rang of stand.

Geschiedenis klapschaats

Ingenieur Gerrit-Jan van Ingen Schenau deed in 1978 onderzoek naar schaatsbewegingen. Hij was hoogleraar biomechania aan de faculteit bewegingswetenschappen van de Vrije Universiteit in Amsterdam. Als je wedstrijden gaat rijden, kun je vanaf ongeveer je twaalfde overstappen op klapschaatsen.

Van Ingen Schenau, een fervent schaatser op natuurijs, boog zich begin jaren tachtig met zijn collega Gert de Groot over het probleem dat veel schaatsers treft: pijn in de schenen. De revolutionaire schaats brak door in 1996. De klapschaats loste namenlijk het probleem op. Dankzij deze techniek is het voor schaatsers mogelijk om langer contact te houden met het ijs. Met de klapschaats is het mogelijk om een volledige strekking van het been te maken inclusief de kuitstrekkers, zoals men ook doet als men een sprong maakt. Later bleek dat topschaatsers veel meer rendement haalden uit de klapschaats, ofschoon Van Ingen Schenau dik vijftien jaar moest wachten totdat zijn vinding overal opgeld deed. Schaatsers, leveranciers en coaches waren echter niet al te overtuigd van de winst van de schaats.

‘In Engeland werd in 1884 patent verleend op een door de spijkermaker Charles Corneby ontworpen schaats, waarvan de voetplaat in het midden kon scharnieren. In 1891 volgt de Amerikaan John Diedrich Freese met een soortgelijk ontwerp en in 1894 de Duitser Karl Hannes uit Oberbayern met een schaats met veersyteem onder de tenen. Deze systemen was echter telkens een kort leven beschoren.’

In 1936 werkte R. Handl ook nog aan een schaats met beweegbare hakplaat, maar opnieuw zonder resultaat. In 1978 begon bewegingswetenschapper Gerrit Jan van Ingen Schenau, verbonden aan de faculteit bewegingsleer van de Vrije Universiteit in Amsterdam, opnieuw aan het systeem van een klapschaats. 

Naarmate het onderzoek vorderde kwam het idee van de klapschaats. “Ergens halverwege de jaren tachtig maakten ze enkele exemplaren, toen werden oud-topschaatsers benaderd om die uit te proberen. Een halfhoge klapschaats met aluminium lepel.  Jos de Koning is één van de grondleggers van de wereldberoemde klapschaats als de uiteindelijke promoter ervan. Het woord klapschaats staat in de nieuwe Van Dale. Die erkenning vindt De Koning goud waard.

Opmerkelijk is hoe de ontwikkeling van de klapschaats vanuit het buitenland met argusogen werd gevolgd. De Koning vermoedt dat een groep Japanners die zich al jaren bezighoudt met de fysiologie en de biomechanica van het schaatsen ook werkt aan verbeteringen van de klapschaats en voor zover hij weet zijn er soortgelijke activiteiten aan de universiteiten van Calgary en Berlijn.

De eerste officieel geregistreerde tijd is de 40,63 van sprinter Ron Ket op de Jaap Edenbaan in Amsterdam in februari 1985, maar de doorbraak komt pas als in het gewest Zuid-Holland de junioren André Vreugdenhil en Raymond Barendse nationaal kampioen worden op de klapschaats.

De naam Klapschaats

“De hak was los gemaakt en daar was soort van scharnier van gemaakt. Moet je het dan een ‘scharnierschaats’ noemen? Gerrit Jan zei toen: “Je kan een soort van klap na geven met dat ding, want je kan je enkel niet gebruiken (omdat die los van de schaats zit). Die naam komt dus niet van het klappende geluid van de schaats, maar je geeft een 'klap' na”.

Klapschaatsen kopen

Met deze noor heeft u de vrijheid van keuze: of een klapschaats of een traditionele noor. Het vastzetten (Blokkeren) gebeurt door middel van een eenvoudige "locking pin". Ook heeft u vrijheid van keuze van schoen. Vrijwel alle schoenen kunnen op deze klapschaats gemonteerd worden. (Behalve de zelfdragende schoenen). Het aluminium frame van de Ballangrud® kan eenvoudig vastgezet worden door middel van een“locking pin”. Men heeft dan weer een traditionele, half hoge, vaste noor.Er is dus vrijheid van keuze: Vast of Klap

Ten opzichte van de traditionele noor biedt de Zandstra VING klapschaats een sterk verhoogd rendement van de afzet, meer snelheid en een hoger comfort. De nieuwe Zandstra VING noor benadert dan ook de eigenschappen van de wedstrijdklapschaats maar neemt tegelijk de nadelen weg. Bovendien kan met de Zandstra VING noor ook als vaste noor geschaatst worden. Dit betekent vrijheid van keuze. Vast of Klap.